Pilot rajdowy jest drugą, ale w żadnym razie nie mniej ważną, połową załogi samochodu rajdowego. Jego podstawowym zadaniem jest przedstawianie kierowcy na bieżąco przebiegu trasy wyścigu z przygotowanych w trakcie rekonesansu notatek. Pełni także funkcję motywującą i kontroluje tempo przemierzania trasy. W niniejszym tekście przedstawimy, jak można nim zostać.
Jak zostać pilotem rajdowym?
Po pierwsze, kandydat na profesjonalnego pilota musi być członkiem Automobilklubu lub Klubu zrzeszonego w Polskim Związku Motorowym, co umożliwia mu ubieganie się o odpowiednią licencję. To, na którą z nich się zdecyduje, zależy od tego, w jakich rajdach chciałby startować.
Licencje BC, umożliwiają starty jako pilot w RO (Rajdy Okręgowe), WSMP (Wyścigowe Samochodowe Mistrzostwa Polski), WPP (Wyścigowe Puchary Polski), GSMP (Górskie Samochodowe Mistrzostwa Polski) i MPR (Mistrzostwa Polski w Rallycrossie).
Wyższa hierarchicznie licencja RN pozwala na starty jako pilot w RO, HRMP (Historyczne Rajdowe Mistrzostwa Polski) oraz RMPST (Rajdowe Mistrzostwa Polski Samochodów Terenowych).
Najważniejszą licencją jest zaś międzynarodowa licencja stopnia R, która umożliwia starty pilotom w RSMP, GSMP, RMPST i HRSMP oraz imprezach organizowanych poza granicami Polski, które umieszczono w kalendarzu Międzynarodowej Federacji Samochodowej (FIA). Dedykowana pilotom licencja R co-driver upoważnia do startów w RSMP, HRSMP i ich odpowiednikach na terenie Unii Europejskiej.
Jak uzyskać licencję RN?
Zdecydowana większość kandydatów decyduje się właśnie na tę licencję. Aby móc się o nią starać należy:
- -posiadać ważne prawo jazdy kategorii B,
- -być członkiem Automobilklubu lub Klubu zrzeszonego w PZM, który posiada aktualną licencję klubową w sporcie samochodowym,
- -przedstawić zaświadczenie od lekarza medycyny sportowej, dotyczące braku przeciwwskazań do uprawiania sportu samochodowego,
- -przedstawić orzeczenie psychologiczne,
- -na przestrzeni dwóch ostatnich sezonów ukończyć min. 4 zawody KJS, Super KJS bądź TIS, w tym przynajmniej dwa w charakterze kierowcy, lub dwie rundy Rajdowego Pucharu Polski Samochodów Terenowych, HRSMP albo Historycznego Rajdowego Pucharu Polski jadąc bez pomiaru czasu. Wymóg ten został jednak złagodzony i zamiast tego można odbyć, trwający jeden dzień, kurs składający się z przynajmniej 3 godzin jazdy po placu/torze i zajęć praktycznych,
- -ukończyć jednodniowe szkolenie obejmujące znajomość regulaminów sportu motorowego, zasady bezpieczeństwa oraz znajomość opisów nawigacyjnych,
- -zdać egzamin teoretyczny przed komisją egzaminacyjną i otrzymać odpowiednie zaświadczenie.
Jakie umiejętności musi posiadać pilot?
Przede wszystkim koniecznie musi umieć tworzyć i odczytywać opisy rajdowe. Jest to kluczowa umiejętność pozwalająca odpowiednio przygotować się do rajdu i w przejrzysty sposób przekazywać potrzebne kierowcy informacje już w jego trakcie. Od dokładności opisów zależy bowiem nie tylko przebieg przejazdu, ale także bezpieczeństwo zawodników. Muszą one jednak być na tyle zwięzłe, aby dało się je przekazać w prosty sposób. Ważne jest także, aby był odporny na chorobę lokomocyjną — czytanie w samochodzie, zwłaszcza przy dużych prędkościach, nie może przyprawiać go o mdłości.
Każdy z pilotów powinien także mieć dobre wyczucie rytmu. Dlaczego? Niezwykle istotne jest, aby instrukcje były przekazywane we właściwych momentach. Muszą więc dobrze dobierać momenty, w których doczytują notatki. Przy zbyt wolnym ich odczytaniu kierowca nie zdąży zareagować. Jeśli zaś będą one podawane za szybko, może pomylić zakręty. Oba scenariusze zwiększają ryzyko wypadnięcia z trasy.
Choć może się to wydać dziwne, piloci powinni mieć też wyrobioną dobrą kondycję. Fakt, że siedzą w samochodzie i odczytują notatki, nie znaczy, że mogą odpuścić prawidłowe żywienie i ćwiczenia fizyczne. Przeciążenia występujące podczas rajdów (np. przy gwałtownym przyspieszaniu lub hamowaniu) w połączeniu z koniecznością ciągłego skupienia na notatkach wymagają dobrej formy i opanowania.
Pilot musi też koniecznie posiadać dobre umiejętności organizacyjne. Na jego głowie bowiem będą wszelkie formalności związane ze startem — dzięki temu kierowca może skupić się całkowicie na swoim zadaniu. Każdy dokument musi się znaleźć w odpowiednim miejscu o wyznaczonym czasie.
Piloci powinni także sami być dobrymi kierowcami. Zdarzają się bowiem sytuacje, gdy muszą zastępować kierowców (np. wjazd na drogę publiczną, gdy kierowca jest za młody).
Na koniec powinni umieć zadbać o dobrą atmosferę i relacje z kierowcą. Muszą umieć zmotywować i utrzymać partnera w dobrej kondycji psychicznej. Stres i napięte relacje potrafią bowiem skutecznie przekreślić szanse na udany start.
Potrzebny sprzęt
Umiejętności to jednak nie wszystko i trzeba też zadbać o odpowiedni sprzęt. Oprócz tak oczywistych elementów ekwipunku jak kombinezon i kask przydadzą się także mniej oczywiste dodatki. Najważniejsze będą oczywiście buty. Nie można także obejść się bez odpowiedniego urządzenia pomiarowego, np. stopera. Pomocne będą także m.in.:
- -profesjonalny notatnik,
- -latarka,
- -saszetka na drzwi,
- -torba na dokumenty.
Te i inne akcesoria dla pilota można kupić tutaj.
Jakie czynności wykonuje pilot podczas wyścigu?
Przed startem razem z kierowcą przygotowuje samochód do trasy, np. koordynując dostosowanie zawieszenia do nawierzchni. Jak już pisaliśmy, dopełnia także wszelkich formalności związanych ze zgłoszeniem załogi do startu, w tym także zapoznaje się z Regulaminem Uzupełniającym danej imprezy.
Już na miejscu razem z kierowcą rusza na zapoznanie się z trasą. Jest to wolny przejazd (z zachowaniem przepisów ruchu drogowego) cywilnym samochodem po trasie. W jego trakcie na podstawie uwag kierowcy sporządza notatki. Zależnie od rangi imprezy, na przygotowanie się mają różną ilość czasu. Zazwyczaj jednak starczy go na 2-3 przejazdy. Przy pierwszym kierowca podaje uwagi i komendy, które będzie chciał usłyszeć i według nich pokonać trasę. Przy kolejnych pilot dyktuje trasę i nanosi ewentualne poprawki. Ważne jest, aby nie zmieniać później tych notatek i zawartych w nich informacji, aby nie mylić kierowcy podczas jazdy.
W trakcie wyścigu przekazuje instrukcje, kontroluje czas przejazdu między kolejnymi punktami kontrolnymi (z wykorzystaniem metromierza zwanego potocznie „haldą”). Często także obserwuje i obsługuje wskaźniki auta.
Podsumowanie
Pilot rajdowy jest równie istotnym członkiem zespołu, jak kierowca. Uprawnienia pilota są stosunkowo łatwe do uzyskania — potrzebna jest tylko odpowiednia licencja. Trzeba jednak pamiętać, że konieczne są też odpowiednie umiejętności, zwłaszcza sporządzania i odczytywania notatek dotyczących trasy. Piloci muszą także dbać o swoją kondycję fizyczną oraz umieć stworzyć i utrzymać przyjazną atmosferę w aucie. Jego rola jest więc nieoceniona dla powodzenia każdego startu w wyścigach.
Źródło: Inter-rally / art. sponsorowany